Medische en veiligheidsapparatuur vereist hoogwaardige materialen en metalen. Het afvalverwerkingsteam van Dräger haalt grondstoffen uit afgedankte producten en voert deze terug in de circulaire economie.

Tekst Constanze Sanders     Foto's Patrick Ohligschläger

Het is de taak van Florian Baer om na te denken als apparaten aan het einde van hun levensduur zijn. Oude elektronische apparaten, verpakkingsmateriaal, productieafval: alles wat hier in de productretoureenheid terechtkomt, heeft zijn doel gediend. Industrieel specialist Baer is hoofd afvalbeheer bij Dräger Gebäude und Service GmbH, dat twee locaties in Lübeck heeft en een gecertificeerde afvalverwerkingsinstallatie is in overeenstemming met 56 van de Duitse wet op de circulaire economie (Kreislaufwirtschaftsgesetz of KrWG). "We halen het beste uit het afval en verwijderen elementen die niet kunnen worden gerecycled, terwijl we voldoen aan de wettelijke voorschriften - om het milieu te beschermen", zegt hij.

Baer ziet schijnbare verspilling als een stroom van waardevolle materialen die hij samen met vijf collega's nieuwe wegen inslaat. De bronnen voor de grondstoffen zijn oude apparaten die klanten niet meer nodig hebben. "We nemen apparatuur terug die we zelf produceren", zegt Dr. Michaela Schatz, milieufunctionaris bij Dräger. Het bedrijf heeft sinds de jaren negentig de verantwoordelijkheid voor dergelijke producten zeer serieus genomen; voor de volledige levenscyclus van zijn medische en veiligheidsuitrusting en daarbuiten. “Dit doen we vrijwillig met goedkeuring van KrWG”, zegt de chemicus, “en we willen het begrip vergroten.”

Elk jaar demonteren twee technici meer dan 100 ton medische apparatuur, meettechnologie, sensoren, filters en andere verbruiksmaterialen van apparaten die zijn geretourneerd door klanten. "We zijn gecertificeerd als primaire voorziening voor het omgaan met oude apparatuur in overeenstemming met de Wet op elektrische en elektronische apparaten", zegt Florian Baer. Dräger ondersteunt de verwijdering van dergelijke apparatuur met recyclingpassen en materiaallijsten, diagrammen en demontage-aanbevelingen in overeenstemming met de WEEE-richtlijn 2012/19/EU (Waste of Electrical and Electronic Equipment).

Het ontmantelen van oude apparatuur gaat over het creëren van waarde en het elimineren van gevaarlijke stoffen – zoals in het geval van vluchtkappen die bijvoorbeeld in de mijnbouw worden gebruikt. Een technicus demonteert het product zorgvuldig met de hand, verwijdert de cartridge die een chemische stof bevat die zuurstof produceert en deactiveert de starter. De kunststoffen zijn gelabeld; deze worden gesorteerd in hun verschillende soorten en vervolgens gerecycled.

Met tot acht ton per dag zijn ziekenhuizen de vijfde grootste afvalproducent in Duitsland. Elke patiënt produceert gemiddeld zo'n zes kilo per dag, drie keer meer dan een normale, gezonde burger. Dräger begint zich in de productontwikkelingsfase te concentreren op zuinig gebruik van materialen en hun recycleerbaarheid. Bij ziekenhuizen en industriële instellingen worden al jaren blauw-zwarte recyclingcontainers opgesteld, zodat apparatuur op de juiste manier kan worden geretourneerd. Dräger blijft grotendeels ongeëvenaard in het aanbieden van een dergelijke service.

“We hebben de ervaring en de expertise, omdat we weten wat er in de apparatuur zit”, zegt Florian Baer. “Desgewenst kunnen wij de gehele logistiek uit handen nemen en onze klanten een compleet pakket bieden.” Dit wordt mogelijk gemaakt door de zo'n twintig jaar geleden opgerichte Dräger Waste Management Association. Namens haar leden neemt het alle taken op zich met betrekking tot milieuvriendelijk, wettelijk en economisch afvalbeheer. De grote Dräger-bedrijven in Lübeck en andere industriële bedrijven (in totaal 26 bedrijven) sturen hier alles wat ze niet meer nodig hebben. “We scheiden en sorteren de goederen, houden de nodige juridische dossiers bij en maken rapporten waarin de hoeveelheid afval wordt gedocumenteerd”, zegt Baer. Dräger Waste Management is geen afvalverwerkingsbedrijf, maar een dienstverlener die namens de vereniging werkt. "We sturen het materiaal op voor recycling - of, als dit niet mogelijk is, voor verwijdering en storten."

Dräger monsterbuisjes worden continu gebruikt voor de analyse van schadelijke stoffen. Het reagenssysteem bevat kleine hoeveelheden van verschillende chemicaliën. Stoffen die volgens de EU REACH-verordening autorisatieplichtig zijn, zijn in het productieproces al vervangen door minder schadelijke stoffen. Gebruikte of verlopen Dräger-buisjes kunnen naar Lübeck worden gestuurd voor recycling. Dräger doet ook onderzoek om te bepalen of ventilatieslangen en filters gemaakt kunnen worden van bioplastic of recyclaat. “Hier lopen we helaas nog tegen onze grenzen aan, want de regelgeving voor medische producten is erg streng”, zegt dr. Schatz. Over het algemeen is er geen garantie dat recyclaat aan dezelfde kwaliteitseisen voldoet als nieuw plastic. En vergeleken met conventioneel plastic is de productie van bioplastic duur.

Een patiënt wordt in Duitsland ongeveer 18 miljoen keer per jaar verdoofd voor een operatie. Elke anesthesiemachine bevat een plastic patroon met natronkalk om CO2 (kooldioxide) uit de uitgeademde lucht te binden. “Sinds 2015 heeft de Regionale Werkgroep Afvalstoffen (Bund/Länder-Arbeitsgemeinschaft Abfall of LAGA) natronkalk geclassificeerd als gevaarlijk afval”, zegt chemicus Schatz. Sindsdien is gescheiden inzameling en passende documentatie verplicht.

Het droge chemische product moet ongeveer elke vier weken worden vervangen, omdat het geleidelijk aan zijn absorptievermogen verliest. Dräger biedt een uitgebreid inzamelings- en recyclingconcept voor soda lime (Type: Drägersorb 800+) en patronen. Ziekenhuizen verzamelen de gebruikte containers in recyclingvaten, die vervolgens goed afgesloten worden en zodra ze vol zijn teruggestuurd naar Dräger. “De klant kan er zeker van zijn dat hij een schoon en legaal verwijderingsmiddel heeft gevonden. Dit bespaart zowel tijd als geld”, zegt Dr. Schatz.

Een medewerker van de productretourafdeling haalt de gebruikte chemicaliën uit de doos, die vervolgens wordt versnipperd en thermisch gerecycled. Door de grote hoeveelheden soda lime  wordt het een stortgoed dat zich ophoopt op de stortplaats. Als het eenmaal is verwerkt, wordt een deel ervan gebruikt in de landbouw om de bodem te verbeteren. De Dräger bergplaats heeft in 2019 enkele honderden tonnen soda lime afval verwerkt. Actieve kool uit maskerfilters kan ook voor een tweede doel worden gebruikt: Dräger levert de gebruikte korrels aan de metaalverwerkende industrie als reductiemiddel in smeltovens, waardoor de levenscyclus van de grondstof eindigt net zo verantwoord als hij begon. De actieve kool wordt gemaakt van de schillen van kokosnoten, een hernieuwbare grondstof. De aluminiumfilters worden verzameld, versnipperd en als metaalsnippers naar een recycler gestuurd.

Hoewel medische apparatuur slechts goed is voor ongeveer drie procent van de jaarlijkse wereldwijde plasticproductie, is hoogwaardig plastic toonaangevend op het gebied van innovatief gebruik - of het nu gaat om wegwerpartikelen, implantaten of diagnostische hulpmiddelen. “We sorteren plastic in overvloed”, zegt Florian Baer. Alleen correct gesorteerd plastic – ongeverfd, zonder weekmakers of hechtingen – kan goed op de markt worden gebracht. "Er is momenteel nauwelijks een markt in

Duitsland voor de kleurrijke mix van verschillende polymeren." Als er geen afnemers zijn, rest alleen nog thermische recycling bij gespecialiseerde bedrijven; bij Dräger komt dit neer op enkele honderden tonnen per jaar. Hoewel de energiewinst aanzienlijk is, is het voor Baer slechts de op één na beste oplossing. Hij is geïnteresseerd in het terugwinnen en hergebruiken van materialen, zowel als verpakking als in logistiek en opslagsystemen, zoals bloemen- en drinkbakken, folie, raamkozijnen of gieters van recyclaat. “Onze secundaire grondstoffen zijn afhankelijk van nationale en internationale markten en de daarbij behorende prijzen.”

Maandelijks worden de afspraken met de afvalproducenten over de betaalde hoeveelheid afval beoordeeld en bijgestuurd. Sinds 2019 vereist de Duitse verpakkingswet (Verpackungsgesetz) een recyclingpercentage van 58,5 procent, oplopend tot 63 in 2022. Tot op heden is er geen betrouwbare markt voor recyclaat die het mogelijk zou maken om de hogere tarieven in te voeren in een functionerende circulaire economie. Daarnaast is in maart 2020 Hamburg Cirplus gelanceerd. Dit is een vrij toegankelijke beurs voor secundair plastic met al een volume van 500.000 ton. Kunststof in elke graad van zuiverheid wordt hier verhandeld. Een gele tas koop je al voor één cent. “Als het gaat om afvalbeheer in een industrieel bedrijf, gaat het niet om geld verdienen”, benadrukt Florian Baer. “We willen geld besparen – ook voor onze klanten – en tegelijkertijd het milieu beschermen.”

Some articles in the Dräger Review provide information on products and their possible applications in general. They do not constitute any guarantee that a product has specific properties or of its suitability for any specific purpose. All specialist personnel are required to make use exclusively of the skills they have acquired through their education and training and through practical experience. The views, opinions and statements expressed by the persons named in the texts and the authors do not necessarily correspond to those of Drägerwerk AG & Co. KGaA. Such views, opinion and statements are solely the opinion of the respective person or author. Not all of the products named in this magazine are available worldwide. Equipment packages can vary from country to country. We reserve the right to make changes to products. Please contact your local Dräger representative for the latest information. ^© Drägerwerk AG & Co. KGaA, 2019. All rights reserved.

This publication may not be reproduced either in full or in part without the prior approval of Drägerwerk AG & Co. KGaA, stored in a computer system or otherwise transferred in any manner either electronically or physically by way of photocopy, facsimile or other means.

Information regarding the processing of personal data in accordance with the EU General Data Protection Regulation.